Wat is piekeren?

Mensen hebben ongeveer 50.000 gedachten per dag. 95% van deze gedachten zijn repeterende gedachten. Dit wil zeggen dat je ze steeds weer opnieuw overdenkt. Daarnaast heeft onderzoek uitgewezen dat 75% van onze gedachten negatief zijn.

Mensen piekeren over allerlei zaken: het werk, de kinderen, zijn relatie, gezondheid, het leven, hoe men bij een ander overkomt, wat men gezegd heeft, wat men een volgende keer wil zeggen, …

Piekeren is iets waar we ons allemaal mee bezig houden. Van nature is piekeren een gezond mechanisme. Je komt voor een situatie waar je niet meteen een oplossing voor vindt, via gezond piekeren ga je verschillende mogelijkheden onderzoeken om met deze struikelblok om te gaan. Wanneer je een goede oplossing lijkt gevonden te hebben, ga je deze uitvoeren.

Dit zich herhalende denkpatroon wordt pas negatief indien je geen oplossing vindt voor je probleem of geen concrete acties durft te ondernemen en vast loopt in je gedachten. Hier pieker je vaak over dingen die mogelijk kunnen gebeuren of in het verleden hebben plaatsgevonden.

Binnen coaching onderscheid ik een andere vorm van negatief piekeren. Dit zijn de oncontroleerbare gedachten die vaak bij je opkomen en waar je geen verdere exploratie naar behoeft. Deze gedachten hebben vaak betrekking op een oordeel over jezelf bv ik ben dik, ik ben lelijk, ik kan niets, ik ben niets waard…. Ze flitsen veelvuldig door je hoofd en je lijkt ze niet te kunnen stoppen. Deze gedachten halen je eigenwaarde en zelfvertrouwen naar beneden.

Gevolgen van piekeren

Piekeren kost veel energie en beïnvloedt je gevoelens. Het kan zijn dat je onzeker, angstig, verdrietig of bedroefd wordt. Daarnaast kan veel piekeren een paniekaanval of hyperventilatie uitlokken. Piekeren kan ook verlammend werken: je bent niet meer in staat actie te ondernemen. Het zorgt voor gevoelens van stress, geeft spanning en kost energie. In het ergste geval kan het leiden tot burn out of depressie.

Bij het veel piekeren over mogelijke gevolgen van een beslissing kan ook vermijdingsgedrag optreden. Je gaat bepaalde situaties vermijden omdat je schrik hebt dat ze ‘slecht’ gaan aflopen. Dit kan dan weer faalangst of sociale angst tot gevolg hebben.

Soms kan het moeilijk zijn malende gedachten zelf te stoppen. Ze komen steeds weer op vanaf dat je opstaat, gewoon overdag of wanneer je wilt gaan slapen. Op dat ogenblik gaat het piekeren een groot deel van je leven beheersen. Je lijkt er geen controle meer over te hebben. Hoe meer jij je best doet om minder te piekeren, hoe meer je lijkt te piekeren. Dit noemen we ook wel eens de paradox van de roze olifant op rolschaatsen of de paradox van de kamerknecht van Kant.

Piekeren oorzaak

Bij piekeren overbelast je de hersenen door steeds weer dezelfde gedachten te herkauwen. Je raakt in een soort vicieuze cirkel waar je moeilijk uitgeraakt.

Doordat piekeren zo snel gaat, wordt het deel van de hersenen dat instaat voor het vinden van een oplossing overgeslagen. Hierdoor ga je steeds meer piekeren. De hersenen worden als het ware gekidnapt door de piekergedachten.

Piekeren behandeling

Meestal beseffen mensen wel dat piekeren weinig zin heeft en dat het nergens toe leidt. Toch is dit besef vaak onvoldoende om het piekeren te kunnen stoppen. Dit komt omdat het denkend deel van de hersenen wordt overgeslagen wanneer men last heeft van chronisch piekeren.

Het eerste doel van de behandeling is dan ook om de vicieuze piekercirkel te doorbreken en het denkende brein opnieuw te activeren.